Στα "πέτρινα σπίτια" στου Φιλοπάππου

Photo: C.J.Papachristou

Συζητώντας για την νεορεαλιστική ταινία "Συνοικία το Όνειρο" (1961) (βλ. επίσης εδώ) είχαμε αναφέρει ότι τα γυρίσματα έγιναν στην περιοχή του "Ασύρματου", ανάμεσα στα Άνω Πετράλωνα και τον λόφο του Φιλοπάππου. Την εποχή των γυρισμάτων υπήρχαν ακόμα μερικές παράγκες από τον συνοικισμό των προσφύγων που είχαν έρθει το 1922 από την Αττάλεια. Σιγά - σιγά, οι παράγκες αντικαταστάθηκαν από τα "πέτρινα σπίτια" και τη μεγάλη πολυκατοικία στου Φιλοπάππου, που χτίστηκαν με πρωτοβουλία της τότε Βασίλισσας Φρειδερίκης.

Photo: C.J.Papachristou

Οι παρεμβάσεις της Φρειδερίκης στην πολιτική ζωή του τόπου είναι ένα ζήτημα που έχει συζητηθεί εξαντλητικά, και δεν θα μας απασχολήσει εδώ. Ας την κρίνει η Ιστορία... Θα μεταφέρω, απλά, αυτά που άκουσα χθες από κάτοικο της περιοχής, εγγονό προσφύγων από την Αττάλεια (τέτοια συναπαντήματα μου προκαλούν ιδιαίτερη συγκίνηση, αφού κι εγώ εγγονός προσφύγων είμαι).

Photo: C.J.Papachristou

Είχα πάει, λοιπόν, στα "πέτρινα", κάτω από τον περιφερειακό του Φιλοπάππου, για να βγάλω μερικές φωτογραφίες. Έξω από ένα σπίτι καθόταν ένας άνδρας κοντά στα 70. Τον ρώτησα αν θα πείραζε να φωτογραφίσω το σπίτι του. "Βγάλε όσες φωτογραφίες θες", μου απάντησε πρόθυμα. Μετά πιάσαμε κουβέντα για την ιστορία του συνοικισμού. "Πρώτα ζούσαμε σε παράγκες και μετά μπήκαμε να ζήσουμε σαν άνθρωποι σ' αυτά τα σπίτια. Κι ας μείναμε φτωχοί... Ας είναι καλά η βασίλισσα που ενδιαφέρθηκε για μας!"

Αυτό δεν με εντυπωσίασε ιδιαίτερα. Η συνέχεια, όμως, πραγματικά με ξάφνιασε:

"Το ξέρεις ότι ερχόταν εδώ κι επισκεπτόταν τους πρόσφυγες; Ούτε φωτογραφίες, ούτε δημοσιογράφοι, τίποτα! Μόνο δυο - τρεις σωματώδεις τύποι ήταν μαζί, που τη φυλάγανε. Πήγαινε στα σπίτια, έπινε καφέ και έπιανε κουβέντα, σαν να 'τανε γειτόνισσα. Να, εδώ πιο πάνω που ήταν της κυρα-Μαρίας πήγαινε πιο συχνά."

Η ιστορία έχει και... αθλητικό ενδιαφέρον:

"Μια φορά είχε πάει στην αλάνα, να δει τα αγόρια που έπαιζαν μπάλα. Τι μπάλα, δηλαδή; Από κουρέλια την είχαν φτιάξει! Κάποια στιγμή η μπάλα ήρθε στα πόδια της. Ένας ψηλός πήγε να την πάρει, και τότε εκείνη του λέει: 'Με τέτοια μπάλα παίζετε εδώ;' Κάτι ψιθύρισε σε έναν από τη συνοδεία της, κι εκείνος έφυγε αμέσως. Όταν ξαναγύρισε, κρατούσε τρεις μπάλες δερμάτινες. Ξέρεις τι σήμαινε δερμάτινη μπάλα εκείνη την εποχή; Τα παιδιά ένιωσαν σαν να έπαιζαν τώρα σε παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου!"

Αυτά τα άκουσα, και θεωρώ χρέος μου να τα μεταφέρω. Και θα ομολογήσω ότι ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που ένιωσα ένα κάποιο αίσθημα συμπάθειας για τη Φρειδερίκη...

Στο τελευταίο σπίτι με περίμενε άλλη μία έκπληξη. "Πάρε κι εμένα στη φωτογραφία", λέει ο ιδιοκτήτης. Και συνεχίζει: "Είδες τι ωραίο σπίτι; Και πού να δεις αυτό που έχω στο χωριό μου, στην Εύβοια!" "Στην Εύβοια, πού;", του λέω. "Στον Νέο Πύργο", μου απαντάει. Πατριώτης, δηλαδή, αφού ο Νέος Πύργος στη Βόρεια Εύβοια είναι το προσφυγικό χωριό από το οποίο καταγόταν η μητέρα μου! Το πώς βρέθηκε ο εκ Κωνσταντινουπολιτών καταγόμενος σε σπίτι στα Ατταλιώτικα, ξέχασα να το ρωτήσω. Μικρός, πάντως, που είναι ο κόσμος...!

Photo: C.J.Papachristou

Καθώς πέφτει το βράδυ στη Ρωμαϊκή Αγορά...

 

Photo: C.J.Papachristou

Photo: C.J.Papachristou

Αν σιγήσουμε, η μπούρκα θα είναι το αυριανό "άστρο του Δαυίδ"!

 Οι εικόνες αυτές από το επικείμενο, δυστυχώς, μέλλον στο Αφγανιστάν, αποτελούν βαθιά προσβολή στον σύγχρονο πολιτισμό.

Και, αν σηκώσουμε τους ώμους λέγοντας "είναι η κουλτούρα τους και έχουν κάθε δικαίωμα να την ακολουθούν, στο κάτω-κάτω αποτελεί εσωτερική τους υπόθεση", δεν θα διαφέρουμε πολύ από εκείνους που γνώριζαν κάποτε για τα ρατσιστικά εγκλήματα που συνέβαιναν στη Ναζιστική Γερμανία αλλά τα προσπερνούσαν θεωρώντας τα "εσωτερική υπόθεση" του καθεστώτος του Χίτλερ.

Οι αναλογίες τρομάζουν: Από τους Γερμανούς Εβραίους αφαιρέθηκαν τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη - μεταξύ αυτών, το δικαίωμα συμμετοχής στη δημόσια εκπαίδευση και το δικαίωμα άσκησης δημόσιων λειτουργημάτων - ώσπου στο τέλος τούς αμφισβητήθηκε κι αυτή τούτη η ανθρώπινη ιδιότητα. Έτσι, για τους Ναζί, η δολοφονία ενός Εβραίου από έναν "Άριο" δεν ήταν αξιόποινη πράξη αλλά μάλλον "ατομικό δικαίωμα"!

Βάλτε, τώρα, τις λέξεις "άνδρας" και "γυναίκα" στη θέση, αντίστοιχα, των λέξεων "Άριος" και "Εβραίος", για να σχηματίσετε μία εικόνα από το λίαν προσεχές μέλλον στο Αφγανιστάν. Ακόμα και η ενδυματολογία προδίδει τις ρατσιστικές αναλογίες: Αν το άστρο του Δαυίδ όρισε κάποτε τα σύνορα που χώριζαν τον "άνθρωπο" από τον "μη-άνθρωπο", το ίδιο ακριβώς κάνει σήμερα η θλιβερή μπούρκα των γυναικών.

Μπροστά σε αυτή τη μεσαιωνική φρίκη, η πολιτισμένη ανθρωπότητα δεν έχει το δικαίωμα να σιωπήσει. Αλλιώς, ανοίγει η κερκόπορτα για έναν νέο ναζισμό. Προσώρας τοπικού χαρακτήρα μόνο, αλλά ας μην ξεχνούμε ότι τοπικά ξεκίνησε και η πανδημία του Covid-19. Και, όπως είχαμε γράψει κάποτε, το "Τέταρτο Ράιχ" δεν θα μιλά γερμανικά...

Ως υστερόγραφο: Δεν με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι πανηγυρίζουν για την "ήττα του ιμπεριαλισμού" και τον "θρίαμβο της εθνικής ανεξαρτησίας" όσοι δεν συμβιβάστηκαν ποτέ με τα μνημόνια και δεν αντιλήφθηκαν τον πραγματισμό της αναγκαιότητάς τους. Σαν να παίρνουν τώρα δια της τεθλασμένης - μέσω Αφγανιστάν, δηλαδή - τη ρεβάνς για μία υποτιθέμενη δική τους ήττα, νοητικό κατασκεύασμα ενός εθνικού μικρομεγαλισμού που αδυνατεί να αντιληφθεί το αυτονόητο: ότι μία "αγέρωχα αδέσμευτη" Ελλάδα, όπως την φαντασιώνονταν, θα ήταν μία χώρα χρεοκοπημένη και εξαθλιωμένη, με έναν λαό που θα τρεφόταν από "κατοχικά" συσσίτια. Κάπου διάβασα, μάλιστα, μία φριχτή ρητορική ερώτηση: "Θα έχουν άδικο, τώρα, οι Ταλιμπάν αν γδάρουν ζωντανούς τους συνεργάτες των κατακτητών;" Και στο μυαλό μου ξαναγυρνούν οι κραυγές μίσους για "γερμανοτσολιάδες" και "ευρωλιγούρηδες". Ευτυχώς εδώ έχουμε (ακόμα) δημοκρατία...

Η εθνική τραγωδία και η "δημοκρατία των hashtags"

Προς τι, λοιπόν, έχει γίνει σημαία της αντιπολίτευσης και αντικείμενο επίμονης ρητορείας της η προφανής κι αναμφισβήτητη αβελτηρία και η (ναι, απόλυτα ασυγχώρητη) υποκρισία των κυβερνώντων; Δεν θα κέρδιζε, άραγε, ηθικούς πόντους η αντιπολίτευση αν απλά σιωπούσε πολιτικά μπροστά στο μαζικό αυτό ανθρώπινο δράμα, μιλώντας μόνο για όλα εκείνα που πρέπει να γίνουν ώστε να μην ξαναβιώσει η χώρα παρόμοια τραγωδία; Και, τέλος, ποιος θα μπορούσε στ’ αλήθεια να κατηγορήσει έναν (έστω) κακοπροαίρετο που θα σκεφτεί πιθανόν ότι υπάρχουν άτομα στον αντιπολιτευτικό χώρο, τα οποία «τρίβουν τα χέρια τους» για τη φθορά που θα προκαλέσει στην κυβέρνηση η εκατόμβη των θυμάτων της φωτιάς;

Κάποιες φορές, μία παρεμφατική σιωπή λέει περισσότερα από εκατοντάδες «κατηγορώ» ενώ παράλληλα συνιστά δείγμα ηθικής ανωτερότητας. Αν, λοιπόν, υποτεθεί ότι η πολιτική ηθική απουσιάζει από την εξουσία, ας την επιδείξει, τουλάχιστον, η εν δυνάμει εξουσία. Εκτός πια κι αν τίποτα δεν αλλάζει σ’ αυτό τον τόπο...

Θα μπορούσα να το είχα γράψει σήμερα αν δεν υπήρχε μέσα στο κείμενο η λέξη "εκατόμβη". Όμως, το κείμενο αυτό δεν είναι σημερινό. Δημοσιεύθηκε στο "Βήμα" τον Ιούλιο του 2018, λίγο μετά την τραγωδία στο Μάτι με τους 102 νεκρούς. Μάλιστα, ίσως να 'μουν κι ο πρώτος που χρησιμοποίησε για την περίσταση τον όρο "πολιτική τυμβωρυχία", για να τονίσω το απολύτως αθέμιτο της πολιτικής αξιοποίησης μιας εθνικής τραγωδίας:

https://www.tovima.gr/2018/07/31/opinions/politikes-tymbwryxies/

Πάνω από τις καινούργιες στάχτες της Ελλάδας, σαν έτοιμοι από καιρό οι άλλοι τρίβουν τώρα με αίσθημα ρεβανσισμού τα χέρια τους, λογαριάζοντας πολιτικά κόστη και χαμένα και κερδισμένα πολιτικά κεφάλαια. Και, μέσα από τα μύρια χυδαία πολιτικά αναθέματα των κομματόσκυλων (hashtags τα λένε;) δεν ξεπροβάλλει, έστω υπαινικτικά - έστω ακόμα και υποκριτικά - μια υποψία πόνου για όλους εκείνους που οι ζωές τους καταστράφηκαν. Θέλει η πόρνη να κρυφτεί μα η χαρά δεν την αφήνει...

Θα το διατυπώσω απλά: Όποιος επενδύει πολιτικό κεφάλαιο σπεκουλάροντας πάνω σε εθνικές τραγωδίες, δεν δικαιούται να θεωρεί τον εαυτό του ως Έλληνα (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το δικαίωμά του να συμμετέχει στα κοινά).

Όμως, δεν αξίζουν καλύτερα λόγια και όσοι, από την ασφάλεια που τους προσφέρει ο καναπές τους, ανταλλάσσουν φθηνές πλακίτσες - συχνά διανθισμένες με χυδαιολογικές προτροπές περί "ερωτικών" συνευρέσεων της πολιτικής ηγεσίας - την ώρα που, ακόμα και μέσα στην απελπισία τους, εκείνοι που καταστράφηκαν βρίσκουν το κουράγιο να λένε: "Θα τα ξαναφτιάξουμε!" (Συγκλονιστική η ανάρτηση ενός πρώην φοιτητή μου με καταγωγή από τη Βόρεια Εύβοια. Πόση δύναμη, πόση ελπίδα, πόση αισιοδοξία αναδυόταν μέσα από μία ασύλληπτη καταστροφή ενός από τα ωραιότερα μέρη της Ελλάδας! Κι ούτε μια λέξη που να προδίδει θυμό...)

Οι αληθινοί ήρωες, είτε από εδώ, είτε - ακόμα περισσότερο - από άλλα, μακρινά μέρη, δεν βρίσκονται πάνω από ηλίθια πληκτρολόγια αλλά εκεί έξω, στο πεδίο της άνισης μάχης με τις φλόγες. Ρισκάρουν την ίδια τη ζωή τους με μόνη ανταμοιβή ένα ποτήρι νερό και μια καλή κουβέντα. Και, στο τέλος της μέρας θα τους ακούσεις να λένε "έκανα απλά αυτό που θεωρούσα σωστό για τον συνάνθρωπο". Με τη συνείδησή τους να αποτελεί και τη μοναδική "υστεροβουλία" τους...

Θα αρκεστώ να κλείσω λέγοντας τούτο: Στον βαθμό, τουλάχιστον, που η Ιστορία μάς ανήκει (όπως θα 'λεγε κι ο "προοδευτικός" τραγουδοποιός), εμείς οι Έλληνες ήμασταν που ανακαλύψαμε την Δημοκρατία των Πολιτών. Ας μην είμαστε εμείς οι ίδιοι, τώρα, που θα την καταντήσουμε "δημοκρατία των hashtags"!

Γιορτή της Αγιά-Σωτήρας στου Φιλοπάππου (6/8/21)

 Το εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στον περιφερειακό του Φιλοπάππου. Το έφτιαξαν πρόσφυγες από την Αττάλεια το 1922.

Photo: C.J.Papachristou

Photo: C.J.Papachristou

Photo: C.J.Papachristou

Photo: C.J.Papachristou

Photo: C.J.Papachristou

"Νεολογισμός"...

 

Κώστας Χατζής: "Κατάθεση ψυχής" (22/3/2020)

Ένας σεμνός διανοούμενος του καιρού μας...