Κίεβο 2022. Όπως Λένινγκραντ 1941...

Πολιορκία του Λένινγκραντ (1941-44)

 Ο Καρλ Μαρξ είχε πει πως η Ιστορία συμβαίνει ως τραγωδία και επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Αν και δεν είναι από τους φιλοσόφους που συμπαθώ ιδιαίτερα, οφείλω να υποκλιθώ στην ευστοχία των λόγων του! Γιατί, όταν ο Άνθρωπος δεν διδάσκεται από την Ιστορία, είναι καταδικασμένος να επαναλάβει τα λάθη του. Μόνο που, κάποιες φορές, οι ρόλοι του ως θύτη ή ως θύματος εναλλάσσονται. Το ίδιο και τα αισθήματα συμπάθειας για τα βάσανά του, και αποστροφής για τα πεπραγμένα του...

Μία σειρά ντοκιμαντέρ εποχής, παραγωγής του αμερικανικού στρατού, παρουσιάζει τις πιο σκληρές όψεις του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έχω συγκεντρώσει τα επεισόδια εδώ:

https://costas-sci.blogspot.com/2016/01/second-world-war-american-style.html

(Ζητώ συγνώμη για την απουσία ελληνικών υποτίτλων.) Θα εστιάσω σε ένα από αυτά, το οποίο αφορά την επίθεση των Ναζί στη Σοβιετική Ένωση το 1941:

Προκαλούν αποτροπιασμό οι εικόνες των νεκρών παιδιών - και των άλλων άοπλων θυμάτων πολέμου - από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς. Και νιώθουμε αληθινή συμπάθεια μαζί με θαυμασμό για τους ηρωικούς κατοίκους του Λένινγκραντ, που άντεξαν τη φρικτή (θα έλεγα, κτηνώδη) ναζιστική πολιορκία χωρίς ποτέ να παραδώσουν την πόλη τους. Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν από τους ανελέητους βομβαρδισμούς και το κρύο του χειμώνα (αφού καύσιμα δεν υπήρχαν λόγω του αποκλεισμού) χρειάστηκε να φάνε ακόμα και ποντίκια για να επιβιώσουν. Ήταν το «Μεσολόγγι» του εικοστού αιώνα... (Διαβάστε σχετικά)

Μετά από 80 χρόνια, η συμπάθεια και ο θαυμασμός που κάποτε νιώσαμε για τους Ρώσους έχουν δώσει τη θέση τους σε αισθήματα απέχθειας και οργής γι' αυτούς, καθώς τους βλέπουμε να διαπράττουν στην Ουκρανία εγκλήματα πολέμου ανάλογα με εκείνα που οι ίδιοι είχαν υποστεί από τους Ναζί. Το Κίεβο είναι ένα σύγχρονο "Λένινγκραντ". Και προκαλεί αίσθημα θλίψης να ακούς Έλληνες "χριστιανούς" να χειροκροτούν τις θηριωδίες στις οποίες έχουν επιδοθεί οι εισβολείς από την αρχή του πολέμου, όπως οι βομβαρδισμοί αμάχων, τα ναζιστικής σκληρότητας βασανιστήρια, και οι βιασμοί γυναικών.

Ναι, ο Μαρξ είχε δίκιο τελικά: κάποιες φορές η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Μόνο που, και η ίδια η φάρσα είναι δυνατό να κουβαλά τη δική της τραγικότητα...

Η Νεβάδα δίνει ανάσα στην Αμερικανική Δημοκρατία!

Τη Νεβάδα τη γνώρισα μία και μοναδική φορά, σαν περαστικός. Ταξίδευα με ένα Van, φιλοξενούμενος της Ομάδας Ακουστικής στο Πανεπιστήμιο BYU της Γιούτα, με προορισμό το Άναχαϊμ της Καλιφόρνιας όπου η ομάδα θα συμμετείχε σε ένα συνέδριο.

Διασχίσαμε επί ώρες μία απέραντη έρημο γεμάτη θάμνους και ξερά λιθάρια, δίχως ίχνος νερού. Και ξάφνου μια όαση ξεπετάχτηκε μέσα στο πουθενά: η φαντασμαγορική πόλη του Λας Βέγκας με τα θρυλικά καζίνα της! Ξεπεζέψαμε στο Circus Circus. Όχι, φυσικά, για να παίξουμε αλλά για να φάμε. Αργά το απόγευμα συνεχίσαμε το ταξίδι για την Καλιφόρνια...

Τι σου είναι η μοίρα... Αυτή η άγονη πολιτεία, με τα λιθάρια και τους κάκτους, με δίχως νερό, προορισμός για χαρτοπαίκτες και ατέλειωτο μαρτύριο για περαστικούς, έμελλε τελικά να σώσει ό,τι είχε απομείνει από την αξιοπρέπεια της Αμερικανικής Δημοκρατίας μετά το πέρασμα ενός ημι-φασίστα προέδρου, εκλεκτού ενός άλλου, αληθινού φασίστα, ηγέτη της σημερινής θλιβερής Ρωσίας.

Η Νεβάδα αποκατέστησε τις ισορροπίες στην αμερικανική Γερουσία, διαψεύδοντας τις ελπίδες των Ρεπουμπλικάνων και του Ντόναλντ Τραμπ. Η Αμερική μπορεί να ελπίζει ακόμα...

Διαβάστε σχετικά...

Χριστόφορος Παπακαλιάτης: Ο ναρκισσισμός του σκηνοθέτη μπροστά στην κάμερα

Ξεκινώ με μια καθαρά προσωπική θέση: Σε μία κινηματογραφική παραγωγή ή μια τηλεοπτική σειρά, ο ηθοποιός είναι ηθοποιός και ο σκηνοθέτης είναι σκηνοθέτης. Με άλλα λόγια, θα πρέπει κάποιος να επιλέξει αν θα είναι μπροστά ή πίσω από την κάμερα, ως πρωταγωνιστής ή ως καθοδηγητής και γενικός κουμανταδόρος. Γιατί, αν επιλέξει και τους δύο ρόλους ταυτόχρονα, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να ενδώσει στον πειρασμό της ναρκισσιστικής υπερ-προβολής της εικόνας του σε σχέση με το υπόλοιπο καστ. Και, αυτή η υδροκέφαλη ασυμμετρία, προϊόν συνδυασμού αυταρέσκειας και εξουσίας, θα είναι σίγουρα βλαπτική για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Αυτόν τον κίνδυνο τον έλαβε υπόψη ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ όταν σκηνοθέτησε το αριστούργημά του "Ordinary People" (1980). Έτσι, απέφυγε την παγίδα της ωραιοπαθούς αυτο-αναφορικότητας του σκηνοθέτη, διευθύνοντας την παραγωγή από το πίσω μέρος και μόνο της κάμερας.

Γράφω αυτές τις σκέψεις με αφορμή ένα video που κυκλοφόρησε πρόσφατα στο Διαδίκτυο, με θέμα μία "ερωτική σκηνή" από την τηλεοπτική σειρά "Maestro" (την οποία σειρά, ομολογώ, δεν παρακολουθώ). Η σκηνή περιγράφει μία ερωτική φαντασίωση, όχι ένα "πραγματικό" (βάσει του σεναρίου) γεγονός. Έτσι, θα μπορούσε να αποδοθεί παρεμφατικά - θα έλεγα, ιμπρεσιονιστικά - με χρήση ειδικών εφέ που να αναδεικνύουν την επιθυμία χωρίς να εστιάζουν με γεωμετρική λεπτομέρεια στον τρόπο.

Αντί τέτοιας, καθαρά καλλιτεχνικής επιλογής, ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης σκηνοθετεί τον εαυτό του σε μία κιτς παραλλαγή μιας φημισμένης ερωτικής σκηνής από το "Pretty Woman", σε εκδοχή "τσόντας" που - δήθεν - παράγει καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Έχοντας προφανώς στο μυαλό του την μέση εκπρόσωπο μίας μερίδας του τηλεοπτικού κοινού που αποτελεί target group για τους σπόνσορες της σειράς: την στερημένη μικρο-μεσοαστή που σιελορροεί στη θέα των επιμελώς εκτιθέμενων ακάλυπτων "προσόντων" του ναρκισσευόμενου ηθοποιού-σκηνοθέτη!

Δεν ξέρω αν "πήρε φωτιά το Τουίτερ" εξαιτίας της εν λόγω σκηνής, όπως μας βεβαιώνουν τα ηλεκτρονικά μέσα ιδιοκτησίας του καναλάρχη. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι, για μία ακόμα φορά ο Παπακαλιάτης χάνει το μέτρο. Όπως κάποτε που είχε την έμπνευση να παρομοιάσει μία πολυεθνική εταιρεία με το... Άουσβιτς! Όμως, ο εύκολος εντυπωσιασμός δεν παράγει πάντοτε Τέχνη...

Μετά τη βροχή... (Μια θέα από του Φιλοπάππου)