Αυτοαναίρεση της πολιτικής ορθότητας στο Παρίσι

Γράφει ο Κώστας Παπαχρήστου

 

Δεν έχω κρύψει ότι δεν διατηρώ αγαθές σχέσεις με τη θρησκεία. Όμως, όπως θα μπορούσε να είχε πει - μα δεν το είπε, τελικά - ο Βολταίρος, αισθάνομαι την ανάγκη να υπερασπιστώ εκείνο με το οποίο διαφωνώ, όταν αυτό δέχεται ανοίκειες προσβολές. Και μάλιστα, από κάποιους που έχουν αναγάγει την επιβολή της αποδοχής του διαφορετικού σε κοινωνική σταυροφορία, αν όχι σε λόγο ύπαρξης!

Το δόγμα της "πολιτικής ορθότητας" αναπτύχθηκε ως αμυντικός μηχανισμός ενάντια σε κάθε μορφή προσβολής της διαφορετικότητας. Όπως ήταν φυσικό, το δόγμα αγκαλιάστηκε ασμένως από την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Με αποτέλεσμα να είναι σήμερα περισσότερο "ασφαλές" να εξυβρίσεις δημόσια τον ανώτατο άρχοντα της χώρας, απ' ό,τι να εκφράσεις έστω και υποψία αντίρρησης για την αισθητική των "παρελάσεων υπερηφάνειας" στην Αθήνα! 

Εν τούτοις, κατά την πρόσφατη τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, είδαμε την ίδια την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα να παραβιάζει την πολιτική ορθότητα με τρόπο που προκάλεσε θλίψη (σε κάποιους, ίσως ακόμα και οργή). Με εμφανή στόχο την πρόκληση του χριστιανικού κόσμου μέσω της διακωμώδησης ενός εκ των σημαντικότερων συμβόλων του, εκπρόσωποι της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας επιχείρησαν μία ζωντανή και μάλλον κακόγουστη παραποίηση του πίνακα "Μυστικός Δείπνος", του Λεονάρντο ντα Βίντσι, αντικαθιστώντας τα πρόσωπα με "Drag Queens".

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πράξη συνιστά βάναυση προσβολή ενάντια σε μία κοινωνική ομάδα - την χριστιανική - που, στα μάτια της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, φαντάζει διαφορετική, καθώς δεν ασπάζεται τις κοινωνικές αντιλήψεις, τον τρόπο ζωής και την αισθητική της κοινότητας. Το ερώτημα, όμως, είναι αν το δόγμα της πολιτικής ορθότητας οφείλει να προστατεύει από εξωτερικές προσβολές κάθε μορφή διαφορετικότητας, ή περιορίζεται αλά καρτ στην προάσπιση των σεξουαλικών ταυτοτήτων.

Το ερώτημα είναι, φυσικά, ρητορικό, και κάθε απάντηση περιττεύει. Προκαλούν, όμως, αποτροπιασμό οι αντιδράσεις μερικών υποστηρικτών των ΛΟΑΤΚΙ, σε ενστάσεις όμοιες με αυτές που διατυπώσαμε παραπάνω. Παραθέτω, ενδεικτικά, μία χυδαία αντίδραση που "αλίευσα" στην πλατφόρμα "X", η οποία ήταν απάντηση σε σύντομη και μάλλον κόσμια ανάρτηση αναγνώστριας που εξέφρασε αντιρρήσεις για την κιτς παρωδία του "Μυστικού Δείπνου". Ζητώ συγνώμη για τις φραστικές ακρότητες, όμως τις διατηρώ (χωρίς "μπιπ" και αποσιωπητικά) για να συμβάλω στην αφύπνιση όλων μας απέναντι σε μία μορφή κοινωνικού διχασμού που κάποιοι δείχνουν να καλοδέχονται, αν όχι και να ενθαρρύνουν:

<< Έχεις πρόβλημα με τις Drag Queens, ή προσβλήθηκε η αρχαία προπαγάνδα της παρθένας που γκαστρώθηκε από κρίνο και γέννησε θαυματοποιό; Απλά δείχνεις τι αγράμματο, κομπλεξικό, ανήθικο φασιστοπούτανο είσαι! >>

Ταυτότητα

Ρωτάς ποιος είμαι. 

Δεν είμαι! 

Μορφή δεν έχω 

ούτε ταυτότητα. 

Αν θέλεις 

μπορώ να πάρω τις μορφές 

όλων αυτών που πέρασαν 

αλλά δε λησμονήθηκαν. 

Είμαι καλός σ’ αυτό! 

Στο τέλος όπως πάντα 

θα γίνω ο αξιολάτρευτος «κανένας» 

που δε διεκδικεί υπόσταση 

μες στη συνείδησή σου. 

Ως τη στιγμή που η νοσταλγία 

θα σ’ ωθήσει πάλι 

ένα βαρκάρη να ζητήσεις 

γενναίο μα κι επιδέξιο, 

για λίγο απ’ τον Άδη 

να κλέψει τις σκιές... 

(Ντίνος Πυργιώτης, ΝΑΥΑΓΗΜΑΤΑ)

Επιλέγοντας μία θετική στάση ζωής

 Γράφει ο Κώστας Παπαχρήστου

Μία τυχαία συνάντηση δύο φιλενάδων σε αθηναϊκό σούπερ-μάρκετ (η σκηνή θα μπορούσε να είναι αληθινή):

    - Χαίρομαι που σε βλέπω! Πού θα πάτε φέτος διακοπές;

    - Δεν θα πάμε.

    - Μα γιατί; Όλος ο κόσμος πάει. Εσείς τίποτα;

    - Εμάς μας φτάνει που είμαστε καλά, και νιώθουμε υπέροχα ακόμα και με μια ωραία βόλτα.

    - "Μια ωραία βόλτα"... Η ζωή δεν θέλει μόνο βόλτες, υπάρχουν και καλύτερα πράγματα!

    - Όπως υπάρχουν και χειρότερα. Αν κοιτάξεις γύρω σου θα δεις ανθρώπους που περνούν πολύ δύσκολες καταστάσεις. Αισθανόμαστε τυχεροί που, αν μη τι άλλο, μέχρι στιγμής τις έχουμε αποφύγει.

    - Ε, καλά, γιατί κοιτάς τα χειρότερα ενώ υπάρχουν τα καλύτερα; Εμείς πάντως το Σάββατο φεύγουμε για...

(Ο αναγνώστης ας συμπληρώσει τον προορισμό, σύμφωνα με τις προσωπικές του προτιμήσεις.)

Ο παραπάνω διάλογος αναδεικνύει το νόημα της θετικής στάσης ζωής, την οποία έχει επιλέξει η φιλενάδα (ας την ονομάσουμε "Λίνα") που δεν θα πάει διακοπές. (Η άλλη γυναίκα λειτουργεί απλά ως αφορμή για την ανάδειξη αυτής της στάσης εκ μέρους της φίλης της, και δεν θα μας απασχολήσει περισσότερο εδώ.)

Τι σημαίνει, όμως, "επιλέγω μία θετική στάση ζωής"; Θα μπορούσαμε να κωδικοποιήσουμε την απάντηση ως εξής:

Αποδέχομαι τα όρια του εφικτού και αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για όσα μου επιτρέπουν, χωρίς να μεμψιμοιρώ γι' αυτά που δεν είναι δυνατά.

Η Λίνα γνωρίζει ότι η οικογένειά της δεν έχει τη δυνατότητα να πάει διακοπές (ίσως υπάρχουν οικονομικά προβλήματα ή άλλα ζητήματα που απαιτούν παραμονή στην πόλη). Εν τούτοις, δεν γκρινιάζει και δεν καταριέται την τύχη της. Ούτε αισθάνεται συμπλεγματικά απέναντι στη φίλη της, η οποία εμφανώς την υποτιμά για τη στάση ζωής της (χωρίς μάλιστα να μπει στον κόπο να εξετάσει αν όντως πρόκειται για επιλογή και όχι για μη-δυνατότητα). Είναι αξιοσημείωτο ότι η Λίνα δεν αισθάνεται την ανάγκη να "απολογηθεί" εξηγώντας τους λόγους που την κάνουν να μην πάει διακοπές. Το αφήνει να φανεί σαν απλή έλλειψη διάθεσης. Αλλά, ακόμα κι αν αυτός ακριβώς είναι ο λόγος, η Λίνα δεν κλονίζεται από την αρνητική κριτική της φίλης της για την υποτιθέμενη "ασημαντότητα" των επιθυμιών και των επιλογών της.

Παράλληλα, η Λίνα βιώνει ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης, για δύο λόγους:

1. Όλοι στην οικογένειά της είναι καλά. Κι αυτό το "καλά" μόνο αυτονόητο δεν είναι στη ζωή, αν κοιτάξει κάποιος γύρω του και δει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ακόμα και οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας.

2. Αν και είναι αντικειμενικά αδύνατη η ικανοποίηση όλων των επιθυμιών της, υπάρχουν πάντα πράγματα που είναι εφικτά σε εκείνη και μπορούν να την κάνουν ευτυχισμένη (όπως, π.χ., η ωραία βόλτα που επικαλέστηκε). Το πρόβλημα είναι ότι, συχνά, τα πράγματα αυτά τα υποτιμούμε ή τα αγνοούμε εντελώς, αφού στη συνείδησή μας βάζουμε σε πρώτο πλάνο εκείνα που εξ ορισμού είναι ανέφικτα. Έτσι, αισθανόμαστε δυστυχείς όταν βλέπουμε ότι τα μη-δυνατά για εμάς είναι κατορθωτά για κάποιους άλλους.

Γενικά μιλώντας, ο άνθρωπος που επιλέγει μία θετική στάση ζωής κάνει το καλύτερο δυνατό για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και να εκπληρώσει τις επιθυμίες του. Στην περίπτωση, όμως, που δεν τα καταφέρει απόλυτα, δέχεται ότι έτσι είναι οι καταστάσεις και δεν πρόκειται να αλλάξουν αν εκείνος απλά αρνηθεί να συμβιβαστεί μαζί τους. Κλωτσώντας έναν τοίχο, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι να σπάσουμε το πόδι μας, όχι να πέσει ο τοίχος!

Οι σύγχρονοι γιατροί τονίζουν την εξάρτηση της υγείας μας (και) από την ποιότητα των συναισθημάτων μας. Ειδικά, επισημαίνουν τη μεγάλη θεραπευτική αξία που έχει για τον άνθρωπο το αίσθημα της ευγνωμοσύνης. Κι αυτό δεν μας το παρέχουν οπωσδήποτε τα πράγματα που στον μέσο άνθρωπο φαντάζουν μεγάλα και σπουδαία, αλλά, πολύ περισσότερο, εκείνα που συχνά προσπερνούμε θεωρώντας τα "μικρά". Όπως, η νέα μέρα που ξημερώνει και μπορούμε να δούμε ξανά τον ήλιο (κάποιοι, δυστυχώς, δεν το μπορούν)... Ένα σταθερό ταβάνι πάνω απ' το κεφάλι μας, και μία βρύση που τρέχει πάντα νερό (και όμως, υπάρχουν άνθρωποι που δεν τα έχουν αυτά δεδομένα)... Ένας ρομαντικός περίπατος που ξυπνά μνήμες και ξαναζωντανεύει αισθήματα που τα 'χαμε αφήσει πίσω... Ένα χαμόγελο από έναν άγνωστο στο δρόμο, κάποιο συννεφιασμένο πρωινό... Και, πάνω απ' όλα, οι άνθρωποι που αγαπάμε, που είναι καλά και σήμερα...

Όσο για τη Λίνα της εναρκτήριας ιστορίας μας, την επόμενη φορά που θα επισκεφθεί το σούπερ-μάρκετ θα γνωρίζει τι πρέπει να κάνει ώστε να μη χάσει τον χρόνο της με ανούσιες συζητήσεις:

    - Χαίρομαι κι εγώ που σε βλέπω, χρυσή μου. Όμως θα πρέπει να τα πούμε κάποια άλλη φορά, γιατί βιάζομαι στ' αλήθεια!

Ταμείο...

Αντιθέσεις

        (Γι’ αυτούς που κάποτε υπήρξαν)

Κάποτε έμενες αλλού. 

Και κάποιες νύχτες πρόβαλλες 

γυρεύοντας μια ανάσα οξυγόνο, 

κυνηγημένη από τη λογική 

που μάταια σ’ αναζητούσε. 

Τότε κοντά σου εγώ γινόμουν 

ήρωας μυθικός του σινεμά 

πιο πάνω απ’ τον κόσμο αυτό, 

που η μικρή μου η καθημερινότητα 

πια δε με χωρούσε! 

Κάποτε τη ζωή μας 

τόσο βολικά την κλείσαμε 

μες στο κελί μιας φυλακής. 

Και περιμέναμ’ ένα σήμα, ένα μήνυμα 

πως κάποιος θά ‘ρθει να μας πάρει. 

Τότε που τα ταξίδια μας 

τα κάναμε στα όνειρα, 

κι η βόλτα στην πλατεία 

ήταν μια βόλτα στο φεγγάρι! 

Κάποτε οι αλήθειες μας 

ανθούσαν στις σκιές. 

Μέρες που διάβαιναν 

σε εύγλωττη σιωπή, 

λόγια που μόνο ήταν ματιές 

δίχως φθαρμένες λέξεις, καθημερινές...  

Τότε που μεθυσμένοι απ’ τους καιρούς 

την πιο ωραία ποίησή μας γράψαμε 

γι’ αγάπες και γι’ αστέρια 

και γι’ άλλες πολιτείες, μακρινές... 

Τώρα τι μ’ έπιασε και τα θυμάμαι αυτά; 

Αν θέλεις, κλείσε αυτή τη μουσική, 

δεν έχουν νόημα οι μνήμες... 

Πάω κέντρο. Θέλεις τίποτα; 

(Ντίνος Πυργιώτης, ΝΑΥΑΓΗΜΑΤΑ)

Μια θέα από του Φιλοπάππου